ศูนย์นราธิปเพื่อการวิจัยทางสังคมศาสตร์จัดตั้งขึ้นจากความร่วมมือของราชสกุล และ “ธนาคารกรุงเทพจำกัด” เพื่อเทิดพระเกียรติพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์และศาสตราจารย์ พลตรี พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์ในฐานะที่ทั้งสองพระองค์ได้ทรงมีส่วนสำคัญยิ่งในการวางรากฐานการศึกษาวิจัยทางสังคมศาสตร์ขึ้นในประเทศไทย อีกทั้งเพื่อเป็นศูนย์บริการเอกสารทางการวิจัยด้านสังคมศาสตร์
กรมศิลปากรได้ดำเนินการปรับปรุงสถานที่ส่วนหนึ่งของตึกถาวรวัตถุ บริเวณถนนหน้าพระธาตุให้เป็นที่ทำการโดยธนาคารกรุงเทพจำกัดได้จัดสรรเงินสำหรับปรับปรุงอาคารวัสดุครุภัณฑ์ต่างๆตลอดจนจ้างลูกจ้างชั่วคราวสำหรับปฏิบัติงานในศูนย์นราธิปเพื่อการวิจัยด้านสังคมศาสตร์ เป็นเงิน ๓๐๐,๐๐๐.บาทเศษ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีทรงพระกรุณาเสด็จเป็นองค์ประธานในพิธีเปิดศูนย์นราธิปเพื่อการวิจัยทางสังคมศาสตร์เมื่อวันที่ ๑๐ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๒๒
ต่อมาได้ย้ายไปบริการ ณ อาคารราชบัณฑิตเดิมอยู่ระหว่างอาคารถาวรวัตถุกับวัดมหาธาตุฯ ตั้งแต่ ๒๕๓๑ - ปัจจุบัน
การให้บริการ
ศูนย์นราธิปเพื่อการวิจัยทางสังคมศาสตร์จัดระบบหนังสือเป็นระบบทศนิยมดิวอี้ สิ่งพิมพ์ที่ให้บริการประกอบ
♦ หนังสือพระนิพนธ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ มีทั้งบทละครและอื่นๆ
♦ หนังสือพระนิพนธ์และหนังสือส่วนพระองค์ของพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนราธิปพงศ์ประพันธ์
♦ หนังสือและเอกสารที่ ศาสตราจารย์บุญชนะ อัตถากร มอบให้เป็นสมบัติของศูนย์นราธิปฯ
♦ หนังสือทั่วไปทางด้านสังคมศาสตร์ สาขารัฐศาสตร์ การเมืองการปกครอง กฎหมาย ภาษาศาสตร์งานนิพนธ์และงานเขียนของบุคคลในราชสกุลวรวรรณ
ศูนย์นราธิปเพื่อการวิจัยทางสังคมศาสตร์
เปิดบริการทุกวันพุธ – อาทิตย์ เวลา ๐๙.๐๐–๑๖.๓๐ น.
ปิดบริการวันจันทร์ – อังคารและวันหยุดตามประกาศของทางราชการ